Bronxit nima?
Bronxit – bu o’pkaga olib boradigan havo yo’llarining (traxeya va bronxlar) yallig’lanishidir. O’pka yo’llaridagi yallig’lanish asosan yo’talga sabab bo’ladi. Yo’tal bir necha kundan bir necha haftagacha davom etishi mumkin. Bu bronxitning asosiy belgisi hisoblanadi. Tutun va boshqa nafas yo’llarini qichishtiruvchi moddalar o’tkir va surunkali bronxitga olib kelishi mumkin. Shuningdek, viruslar o’tkir bronxitning eng keng tarqalgan sababidir va bu holda o’tkir bronxit odatda o’z-o’zidan o’tib ketadi. Surunkali bronxit esa o’tib ketmaydi, ammo uni davolash mumkin.
Bronxitning qanday turlari mavjud?
Ko’pchilik bronxit haqida gapirganda, odatda o’tkir bronxitni nazarda tutishadi, bu vaqtinchalik yo’tal holatidir. Ba’zi odamlar bronxitni shunchalik tez-tez yuqtirishadiki, u surunkali bronxit hisoblanadi.
O’tkir bronxit – odatda virusli infektsiyadan kelib chiqadi va bir necha hafta ichida o’z-o’zidan o’tib ketadi. Ko’pchilik o’tkir bronxitni davolashga ehtiyoj sezmaydi.
Surunkali bronxit – yil mobaynidagi yallig’lanishli yo’tal uch oy davomida tinimsiz kuzatilsa, sizda surunkali bronxit bor. Bu kamida ikki yil davom etadi. Agar sizda surunkali bronxit bo’lsa, sizda surunkali obstruktiv o’pka kasalligi (KOAH) bo’lishi mumkin.
Bronxit kimga ta’sir qiladi?
Har bir inson bronxitni yuqtirishi mumkin, quyidagi hollarda bronxitga chalinish xavfi ortadi:
- Chekish yoki chekadigan odamning atrofida.
- Astma , KOAH yoki boshqa nafas olish kasalliklari mavjud;
- GERD (surunkali kislotali reflyuks) bor;
- Yallig’lanishni keltirib chiqaradigan boshqa kasalliklarga ega bo’lganda;
- Havoni ifloslantiruvchi moddalar (masalan, tutun yoki kimyoviy moddalar) atrofida.
Nafas olish yo’llaringiz tirnash xususiyati bo’lganda, sizning immunitetingiz ularning shishishi va shilliq bilan to’lib ketishiga olib keladi. Balg’amni tozalashga harakat qilish uchun yo’taling. Nafas olish yo’llarida shilliq yoki yallig’lanish bor ekan, siz yo’talasiz.
Bronxit kasalligi belgilari
Bir haftadan uch haftagacha davom etadigan doimiy yo’tal bronxitning asosiy belgisidir. Bronxit bilan yo’talayotganda odatda shilimshiq paydo bo’ladi, ammo uning o’rniga quruq yo’tal paydo bo’lishi mumkin. Nafas olayotganda hushtak yoki shitirlash ovozini ham eshitishingiz mumkin (xirillash).
Sizda boshqa alomatlar bo’lishi mumkin, jumladan:
- Nafas qisilishi (nafas qisilishi).
- Isitma.
- Tumov.
- Charchoq (charchoq).
Bronxit kasalligi sabablari
Siz deyarli har doim virusdan bronxit duchor bo’lasiz. Biroq, havo yo’llarini bezovta qiladigan deyarli hamma narsa bunga olib kelishi mumkin. Bronxitning yuqumli va yuqumli bo’lmagan sabablari:
- Viruslar . Bronxitni keltirib chiqaradigan viruslarga gripp (gripp), respirator sinsitial virus (RSV) , adenovirus , rinovirus (umumiy sovuq) va koronavirus kiradi .
- Bakteriyalar. Bronxitni keltirib chiqaradigan bakteriyalarga Bordetella pertussis, Mycoplasma pnevmoniya va Chlamydia pnevmoniyasi kiradi.
- Ifloslanish.
- Sigaret yoki narkotik moddalar qabul qiling.
Bronxitni qanday yuqtirasiz?
Nafas olish yo’llari shishib, shilimshiq bilan to’ldirilganda bronxitga duchor bo’lasiz. Bronxitga olib keladigan viruslar va bakteriyalarni ular bo’lgan odam bilan yaqin aloqada (qo’l silkitish, quchoqlash, bir xil yuzalarga teginish) olishingiz mumkin. Bronxit bilan og’rigan boshqa odamga virusni yuqtirish uchun bronxit bo’lishi shart emas. Boshqa tirnash xususiyati beruvchi moddalar, masalan, tamaki yoki ifloslantiruvchi moddalar, siz nafas olayotgan havoda.
Bronxit yuqumlimi?
Bronxitning o’zi – nafas yo’llarining yallig’lanishi – yuqumli emas, balki uni keltirib chiqaradigan viruslar va bakteriyalardir. Misol uchun, agar siz gripp bilan kasal bo’lsangiz, bronxit ham bo’lishi mumkin. Ammo do’stingiz sizdan grippni yuqtirganida, ularning nafas yo’llari sizniki kabi yallig’lanmaydi.
Bronxit COVID-19 ning yon ta’sirimi?
Siz bronxitni deyarli har qanday virus bilan, jumladan, COVID-19 ni keltirib chiqaradigan SARS-CoV2 virusi bilan yuqtirishingiz mumkin. Bronxitning alomatlari COVID-19 ga o’xshash bo’lishi mumkin, shuning uchun sizda qaysi biri borligini bilish uchun testdan o’ting. Boshqa virusli kasalliklarga qaraganda, COVID-19 bronxitni keltirib chiqarishi ehtimoli ko’proq ekanligini ko’rsatadigan hech qanday tadqiqotlar o’tkazilmagan.
Bronxit qanday aniqlanadi?
Sizning shifokoringiz sog’lig’ingiz tarixi va simptomlari (klinik tashxis) asosida bronxit bor yoki yo’qligini aniqlashi mumkin. Ular sizning o’pkangizni tiqilib qolish belgilarini tinglashadi va yaxshi nafas olayotganingizga ishonch hosil qilishadi. Ular sizni gripp yoki COVID-19 kabi virusli infektsiyalar uchun tekshirishlari mumkin.
Ushbu holatni aniqlash uchun qanday testlar o’tkaziladi?
Bronxitni tashxislash uchun maxsus testlar mavjud emas, ammo siz boshqa holatlar uchun sinovdan o’tishingiz mumkin. Mumkin bo’lgan testlarga quyidagilar kiradi:
- Burun yostig’i . Sog’liqni saqlash provayderingiz COVID-19 yoki gripp kabi viruslarni tekshirish uchun burningizga yumshoq uchli tayoqni (tampon) ishlatishi mumkin.
- Ko’krak qafasi rentgenogrammasi . Agar yo’tal uzoq vaqt davom etsa, yanada jiddiy kasalliklarni istisno qilish uchun ko’krak qafasi rentgenogrammasini olishingiz mumkin. Sizning shifokoringiz yurak va o’pkangizning rasmlarini olish uchun mashinadan foydalanadi. Ular sizning alomatlaringizga olib kelishi mumkin bo’lgan boshqa kasalliklarning belgilarini qidiradilar.
- Qon testlari. Sizning provayderingiz infektsiyalarni qidirish yoki umumiy sog’lig’ingizni tekshirish uchun qo’lingizdagi igna yordamida qon testlarini o’tkazishi mumkin.
- Balg’am testi. Provayderingiz sizni yo’talib, keyin naychaga tupurishi mumkin. Sizning namunangiz virus yoki bakteriya belgilari uchun tekshiriladi.
- O’pka funktsiyasi testlari. Agar provayderingiz surunkali bronxitingiz bor deb hisoblasa, o’pkangiz qanchalik yaxshi ishlashini tekshirish uchun mashinadan foydalanishi mumkin.
Bronxit qanday davolanadi?
O’tkir bronxit odatda dori-darmonlar bilan davolanmaydi. Agar sizda gripp bo’lsa va alomatlaringiz so’nggi ikki kun ichida boshlangan bo’lsa, provayderingiz uni tezroq yo’qotish uchun antiviral preparatlarni buyurishi mumkin. Bronxit deyarli hech qachon bakteriyalardan kelib chiqmaganligi sababli, antibiotiklar yaxshilanishingizga yordam bermaydi va hatto o’zingizni yomon his qilishingiz mumkin.
Bronxit uchun antibiotiklar ichishim kerakmi?
Yo’q, ko’p hollarda antibiotiklarni qabul qilish bronxitni yengishga yordam bermaydi. Antibiotiklar sizni kasal qiladigan bakteriyalarni yo’q qilish uchun ishlatiladi. Bronxit 95% hollarda virusdan kelib chiqadi. Antibiotiklar virusdan xalos bo’lishga yordam bermaydi.
Bronxit belgilari bilan qanday kurashish mumkin?
Siz uyda bronxit belgilarini retseptsiz dori-darmonlar va dam olish bilan boshqarishingiz mumkin. Namlagichni ishlatish yoki iliq dush qabul qilish balg’amni bo’shatishga yordam beradi va nafas olishni osonlashtiradi. Virusli infektsiya bilan birga keladigan og’riqlar va og’riqlar uchun ibuprofen (Advil®, Motrin®) yoki asetaminofen (Tylenol®) dan foydalanishingiz mumkin .
Agar sizda o’tkir bronxit bo’lsa, qancha vaqt yuqumli bo’lasiz?
Bronxitning o’zi yuqumli emas, lekin uning ba’zi sabablari bor. Agar bronxitingiz virusdan kelib chiqqan bo’lsa, siz bir necha kundan bir haftagacha yuqumli bo’lishingiz mumkin. Agar bronxitga bakteriyalar sabab bo’lsa, odatda antibiotiklarni qabul qilishni boshlaganingizdan 24 soat o’tgach yuqumli bo’lishni to’xtatasiz. Bronxitning boshqa sabablari yuqumli emas.
Bronxit kasalligini qanday oldini olish mumkin?
Bronxit xavfini kamaytirishning eng yaxshi usuli bu viruslar va o’pkaning tirnash xususiyati beruvchi boshqa sabablaridan kasal bo’lmaslikdir. Xavfingizni kamaytirishning o’ziga xos usullari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Agar siz yoki ular kasal bo’lishi mumkin bo’lsa, boshqa odamlarning yonida bo’lmaslikka harakat qiling. Bu, ayniqsa, qish oylarida odamlar uyda to’planishganda to’g’ri keladi.
- Tutun va boshqa tirnash xususiyati beruvchi moddalardan saqlaning.
- Agar sizda astma yoki allergiya bo’lsa , qo’zg’atuvchi omillardan (jumladan , uy hayvonlari , chang va gulchanglar) qoching.
- Namlagichni ishga tushiring. Nam havo o’pkangizni kamroq bezovta qiladi.
- Ko’p dam oling.
- Sog’lom ovqatlaning.
- Qo’lingizni tez-tez sovun va suv bilan yuving. Agar siz sovun va suvdan foydalana olmasangiz, tarkibida alkogol bo’lgan qo’llarni tozalash vositasidan foydalaning.
- Gripp va pnevmoniyaga qarshi vaktsinalardan xabardor ekanligingizga ishonch hosil qiling.
Bronxit kasalligi bilan yashash
Agar sizda surunkali bronxit bo’lsa, KOAH kabi asosiy kasalliklarni davolash orqali simptomlaringiz chastotasini kamaytirishingiz mumkin. Siz va sizning tibbiy yordam ko’rsatuvchi provayderingiz sizning muayyan tashvishlaringizni davolash uchun birgalikda reja tuzishingiz mumkin.
Bronxit haqida qachon shifokorga murojaat qilishim kerak?
Sizda bronxit yoki jiddiyroq narsa borligini bilish qiyin. Agar sizda mavjud bo’lsa, tibbiy yordam ko’rsatuvchi provayderingizga murojaat qiling:
- Uch haftadan ortiq davom etadigan yo’tal.
- ~39 ° C dan yuqori harorat.
- Besh kundan ortiq davom etadigan isitma.
- Qon bilan keladigan yo’tal.
- Nafas qisilishi yoki xirillash.
Ushbu kasallik bo’yicha konsultatsiya bera olmaymiz va mazkur kasallik bilan og’rigan bemorlarni klinikamiz davolamaydi. Maqola faqatgina ma’lumot sifatida joylangan.