Ko’r ichak saratoni – yo’g’on ichakning boshlang’ich qismida rivojlanadigan xavfli kasallik. Ko’r ichak yonbosh ichak va yo’g’on ichak o’rtasida joylashgan. U gumbaz shakliga ega va suv va ozuqa moddalarini singdirish funktsiyalarini, shuningdek, najasning dastlabki shakllanishini bajaradi. Shuningdek ushbu kasallik ilmiy tilda appenditsit deb ham ataladi.
Ko’richak o’smalari kolorektal saratonning barcha holatlarining 20% ni tashkil qiladi. Ko’pgina bemorlarda og’ir alomatlar yo’qligi sababli ular kech bosqichda tashxis qilinadi. Agar dastlabki bosqichda davolanishni boshlasangiz, o’simta hajmi kichik bo’lsa va metastazlar bo’lmasa, tiklanish ehtimoli 90% ga etadi.
«Rustamov’s» klinikasida ko’richak saratonini davolash ko’p yillik tajribaga ega yuqori toifadagi onkolog va onkojarrohlar tomonidan amalga oshiriladi. To‘liq tashxis qo‘yish uchun ekspert toifasidagi yangi jihozlar o‘rnatilib, reanimatsiya va reanimatsiya bo‘limiga ega yuqori texnologiyali jarrohlik shifoxonasida jarrohlik davolash amalga oshirilmoqda.
Ko’r ichak kasalligi belgilari va alomatlari
Dastlabki bosqichda ko’r ichak kasalligi belgilari deyarli yo’q. Ular shishning kattalashishi, tananing intoksikatsiyasi va boshqa organlarning shikastlanishi bilan namoyon bo’ladi. Ko’r ichak o’smalari bilan o’z vaqtida tashxis qo’yish bemorlarda axlat o’zgarishi va yo’g’on ichak saratonining boshqa turlariga xos bo’lgan defekatsiya bilan bog’liq muammolar bo’lmasligi bilan murakkablashadi. Ko’rinadigan shikoyatlar ko’plab kasalliklarga xosdir, jumladan yarali kolit, Kron kasalligi va boshqalar.
Quyidagi hollarda keng qamrovli tekshiruv zarur:
- qorinning pastki o’ng tomonida og’riq;
- najas rangining o’zgarishi (qon ketishi tufayli qora rangga aylanishi mumkin);
- gaz hosil bo’lishining kuchayishi;
- sababsiz vazn yo’qotish (6-12 oy ichida tana vaznining 5% dan ko’prog’i);
- umumiy zaiflik, tez charchash;
- uzoq vaqt davomida subfebril harorat;
- temir tanqisligi anemiyasi;
- jigar hajmining o’zgarishi.
Ko’r ichak kasalligi tashxisi va diagnostikasi
Birinchi maslahat paytida shifokor shikoyatlarni tinglaydi va kasallik tarixingizni diqqat bilan o’rganadi, shuningdek tekshiruv o’tkazadi. Shundan so’ng u tashxisni aniqlashtirishga yordam beradigan testlar va instrumental tadqiqotlarni tayinlaydi. Bu bo’lishi mumkin:
- umumiy qon, siydik va najas testlari;
- yashirin qon uchun najasni tahlil qilish;
- o’simta belgilari uchun qon testlari;
- to’g’ri ichakning transrektal ultratovush tekshiruvi;
- kolonoskopiya – yo’g’on ichakni endoskopik tekshirish;
- irrigoskopiya – kontrast moddani kiritish bilan ichakning rentgenogrammasi;
- biopsiya – o’sma to’qimalarining namunasini olish (kolonoskopiya paytida amalga oshiriladi);
- gistologik tahlil – hujayralar turini va ularning malignligini aniqlash;
- immunohistokimyoviy tahlil – malign o’smaning xususiyatlarini baholash;
- Turli hududlarning ultratovush, CT yoki MRI.
To’qima namunasini gistologik tahlil qilish orqali aniq tashxis qo’yish mumkin. Kolonoskopiya paytida uni olish uchun biopsiya amalga oshiriladi – jarrohlik mikro asboblar yordamida o’simtaning kichik bir qismi qisiladi.
Kolonoskopiya – endoskopik tekshiruv bo’lib, u to’g’ri ichakka videokamera bilan jihozlangan moslashuvchan kateterni kiritishni o’z ichiga oladi. Undan olingan tasvir qayta-qayta kattalashtiriladi va monitor ekraniga uzatiladi, bu esa shifokorga organning shilliq qavatini batafsil tekshirishga imkon beradi.
Boshqa tekshiruvlar tashxisni aniqlashtirishga va saraton kasalligining qanchalik tarqalishini aniqlashga yordam beradi.
Ko’r ichak kasalligi bosqichlari
Ko’r ichak saratoni bosqichini aniqlash uchun onkologlar xalqaro TNM tasnifi tizimidan foydalanadilar. Qisqartma quyidagi ma’noni anglatadi: T (o’simta o’lchami) o’simta hajmini, N (tugunlar) – limfa tugunlarining shikastlanishini va M (metastaz) – metastazlarning mavjudligini anglatadi.
T mezoniga ko’ra quyidagilar mavjud:
- Tis (in situ) – ichak shilliq qavatining epiteliya qatlamida malign hujayralar aniqlanadi;
- T1 – o’simta ichak devorining shilliq osti qatlamiga o’sadi;
- T2 – o’simta ichakning mushak qatlamiga ta’sir qiladi;
- T3 – o’simta ichakning barcha qatlamlarini qoplaydi va organning tashqi devoriga cho’ziladi;
- T4 – o’simta qo’shni organlarga tarqaladi.
Limfa tugunlarining shikastlanish darajasiga qarab, quyidagilarni aniqlang:
- N0 – limfa tugunlari ta’sirlanmaydi;
- N1 – 1 dan 3 gacha mintaqaviy limfa tugunlari ta’sirlangan;
- N2 – 4 dan ortiq limfa tugunlari, shu jumladan uzoqda joylashgan.
Metastazlarning mavjudligi va soniga qarab quyidagilarni aniqlang:
- M0 – metastazlar yo’q;
- M1 – uzoq organlarda metastazlar mavjud.
Ko’pgina bemorlar bunday tizimni tushunish qiyin, shuning uchun ular ko’pincha soddalashtirilganidan foydalanadilar. Unga ko’ra, yo’g’on ichak saratonining 4 bosqichi ajratiladi:
- 1-bosqich – o’simta ichak shilliq qavatining to’qimalarida rivojlanadi;
- 2 bosqich – o’simta ichak bo’shlig’iga o’sadi;
- 3-bosqich – o’simta ko’richakdan tashqariga chiqadi, yaqin atrofdagi limfa tugunlariga ta’sir qiladi;
- 4-bosqich – o’simta qo’shni organlarga tarqaladi, uzoq metastazlar mavjud.
Ko’r ichak kasalligini davolash
Ko’richak saratoni bilan kompleks terapiya o’tkaziladi. Har bir bemor uchun shifokorlar kasallikning bosqichini va umumiy salomatlikni hisobga olgan holda individual davolash dasturini tuzadilar. U quyidagi usullarning turli kombinatsiyalarini o’z ichiga olishi mumkin:
- jarrohlik davolash – o’simtani olib tashlash;
- kimyoterapiya;
- radiatsiya terapiyasi;
- maqsadli terapiya;
- immunoterapiya;
- saraton belgilari va davolashning yon ta’sirini bartaraf etish uchun simptomatik terapiya.
Agar saraton erta bosqichda aniqlansa, birinchi navbatda operatsiya qilinadi. Ba’zi hollarda, radikal olib tashlash bilan, bu kasallikni engish uchun etarli. Agar takrorlanish xavfi mavjud bo’lsa, bemorga kimyoterapiya yoki boshqa davolanish berilishi mumkin.
Agar o’simta 3-4 bosqichda aniqlansa, birinchi navbatda kimyoterapiya yoki radiatsiya terapiyasi talab qilinishi mumkin. Ular shishning o’sishini sekinlashtirishga va uni kamaytirishga imkon beradi. Jarrohlikdan keyin davolash kurslari odatda takrorlanadi.
Bir qator hollarda ko’richak saratoni uchun maqsadli va immunoterapiya ham qo’llaniladi. Birinchisi, to’g’ridan-to’g’ri malign hujayralarga ta’sir qiluvchi dorilar bilan amalga oshiriladi, ikkinchisi esa ular bilan kurashish uchun tananing immun funktsiyalarini kuchaytiradi.
Ko’r ichak kasalligining xavf omillari va oldini olish usullari
Ko’r ichak kasalligi rivojlanish xavfi quyidagi hollarda ortadi:
- ichakning poliplari va benign neoplazmalari;
- surunkali yallig’lanishli ichak kasalligi (yarali kolit, Kron kasalligi);
- hMLH1, hMSH2, hMSH6, hPMS1 va hPMS2 genlarining genetik moyilligi va mutatsiyasi;
- tarixdagi onkologik kasalliklar;
- qorin bo’shlig’i organlarining radiatsiya terapiyasi;
- qandli diabet;
- semizlik;
- chekish;
- spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish;
- muvozanatsiz ovqatlanish.
Sog’lom turmush tarzini olib boradigan xavf omillari bo’lmagan odamlarda yo’g’on ichak saratoni rivojlanish ehtimoli 1 dan 3% gacha. Moyillashtiruvchi omillar mavjud bo’lganda, u ko’p marta ortadi. Xususan, irsiy moyillik (yaqin qarindoshlarda saraton rivojlanishi) bilan xavf 30% gacha, katta poliplar bilan – 18-56% gacha (soni va hajmiga qarab) va Kron kasalligi va yarali kolit bilan, 20 yildan ortiq vaqt davomida sodir bo’ladi, mos ravishda 15 va 50% gacha.
Xavf omillari mavjud bo’lganda, shifokorlar ularning sog’lig’ini diqqat bilan kuzatib borishni va muntazam ravishda skrining tekshiruvidan o’tishni tavsiya qiladilar. Shuningdek, profilaktika maqsadida quyidagilar tavsiya etiladi:
- muvozanatli dietani iste’mol qiling (ko’proq sabzavot, meva, to’liq don, yog’siz go’sht, qizil go’shtli taomlar sonini kamaytirish, qulay ovqatlar va boshqalarni iste’mol qiling);
- jismoniy faol bo’lish;
- vaznni normal chegaralarda ushlab turish;
- chekish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni to’xtatish;
- oshqozon-ichak traktining barcha kasalliklarini o’z vaqtida davolash.
Rustamovs klinikasida ko’richak kasalligini davolatishning afazzaliklari
«Rustamov’s» klinikasi ko’richak saratoni kasalligini aniq tashxislash va samarali davolash uchun barcha sharoitlarga ega. Klinikada ko’p yillik tajribaga ega onkolog va jarrohlar ishlaydi, ular haqli ravishda Toshkentdagi eng yaxshilaridan biri hisoblanadi. Tekshiruvlar eng yaxshi brendlarning yangi jihozlari yordamida amalga oshiriladi va jarrohlik davolash o’zining intensiv terapiya bo’limi va intensiv terapiya bo’limiga ega yuqori texnologiyali jarrohlik shifoxonasida amalga oshiriladi.
Rustamov’s tibbiy onkologiya bo’limining afzalliklari:
- ekspert toifali diagnostika va jarrohlik uskunalari;
- ko’p yillik tajribaga ega onkologlar va onkojarrohlar;
- yuqori texnologiyali jarrohlik shifoxonasi;
- tananing hayotiy funktsiyalarini ta’minlash uchun asbob-uskunalar bilan jihozlangan intensiv terapiya bo’limi (reanimatsiya);
- kimyoterapiya, maqsadli va immunoterapiya;
- kasalxonada qulay sharoitlar;
- oddiy bemorlar uchun arzon narx va sodiqlik dasturi.
Uchrashuvni rejalashtirish uchun bizning aloqa markazimizga qo’ng’iroq qiling yoki veb-saytdagi chatga yozing.
Ko’p so’raladigan savollar:
Ko’r ichak kasalligi o’zini qanday namoyon qiladi?
Dastlabki bosqichlarda ko’richak saratoni asemptomatik tarzda rivojlanadi. O’simtaning ko’payishi bilan qorinning pastki o’ng tomonida og’riq paydo bo’lishi mumkin, qon ketishi tufayli najasning qorayishi, meteorizm, umumiy zaiflik, vazn yo’qotish va boshqalar. Bu alomatlar o’ziga xos emas va tashxis qo’yishga imkon bermaydi, shuning uchun to’liq tashxis qo’yish kerak. 40 yoshdan oshgan erkaklar va ayollar profilaktika maqsadida muntazam ravishda o’tishlari tavsiya etiladi.
Ko’r ichak kasalligi bilan umr ko’rish davomiyligi qanday?
Saraton 0 yoki 1 bosqichda tashxis qo’yilganda, bemorlarning 90% tuzalib ketadi. 2-bosqichda 5 yillik omon qolish darajasi 63%, 3-bosqichda – taxminan 50%, 4-bosqichda – 20% dan kam. O’rtacha umr ko’rish ko’plab omillarga bog’liq: o’simtaning kattaligi va agressivligi, yaqin atrofdagi organlarning shikastlanishi, metastazlarning mavjudligi, bemorning yoshi va umumiy salomatligi.